I. W naszym przekonaniu obecnie w Polsce można zidentyfikować następujące problemy społeczne dotykające harcerstwa, w tym ZHP, które stanowią ważne i niekiedy wielkie wyzwanie w "grze wychowawczej" współczesnego Harcerstwa, jak określił przed laty nasze działanie hm. Stefan Mirowski:

1. Niedostosowanie społeczne młodych ludzi.
2. Nałogi i uzależnienia:
- alkoholizm
- internet, gry komputerowe (zatracenie się w poczuciu rzeczywistości, niekiedy brutalnej)
- nikotynizm
- narkomania
- telewizja.
3. Brak i problemy w komunikacji; przewaga kontaktów międzyludzkich wirtualnych nad rzeczywistymi.
4. Hedonizm jako postawa; pogoń za przyjemnością.
5. Konflikt pokoleń; bezideowość dzieci.
6. Agresja, przemoc słowna , fizyczna, rodzinna, rówieśnicza, cyberprzemoc.
7. Problemy w wypełnianiu przez szkołę obowiązków wychowawczych. Brak współpracy pomiędzy środowiskami wychowawczymi - niespójność oddziaływań.
8. Nierówność szans edukacyjnych i życiowych.
9. Konsumpcyjna postawa życiowa.
10. Zanik postawy służby.
11. Przedmiotowe traktowanie człowieka (łamanie praw dzieci i kobiet).
12. Mentalność nie uznająca konieczności przestrzegania godziwych praw.
13. Sekty.
14. Bezrobocie.
15. Ubóstwo.
16. Depresje, nerwice/ słabe konstrukcje psychiczne/problemy emocjonalne.
17. Wulgaryzacja życia.


II. Naszym zdaniem Harcerstwo, w tym ZHP, powinno brać czynny udział w rozwiązywaniu problemów społecznych, bo stanowi to od początków istnienia cel naszego działania. Właśnie dzięki ciągłemu zaangażowaniu w to dzieło, ruch harcerski tak trwale i znacząco wpisał się w dzieje narodu polskiego. Widzimy następujące propozycje / sposoby / zadania, które harcerstwo (w tym ZHP) może i powinno realizować, jako swój udział w rozwiązywaniu problemów społecznych:

Ad. 1.
- organizowanie jak największej liczby obozów dłuższych niż dwa tygodnie, w lesie, nie w bazie obozowej
- ciągle rozpoznawanie potrzeb podopiecznych i dążenie do ich zaspokojenia

Ad. 2.
- budować pozytywny obraz ZHP, łamiący stereotypy
- kształcić kadrę w kontekście wykrywania uzależnień i sposobów pomocy
- promować postawy wolne od uzależnień
- uczynić nasze działanie aktywnym, angażującym
- pomagać kadrze w rozwiązywaniu ich problemów, wzmacniać działania autorytetem
- konkretne propozycje programowe skierowane na budowanie osobowości w oparciu o zdrowy tryb życia i kondycję fizyczną

Ad. 3.
- rozpoznawać potrzeby podopiecznych i dążyć do ich zaspokojenia
- więcej słuchać niż mówić

Ad. 4.
&- "najpotężniejszym środkiem oddziaływania na ludzi jest wzbudzanie w nich określonych pragnień" - hm. Aleksander Kamiński

Ad. 5.
- owiernictwo i rzecznictwo spraw dzieci i młodzieży
- ieustannie realizowana postawa "starszego brata"

Ad. 6.
- promowanie zdrowych sposobów rozładowywania agresji - wykorzystywanie wielu form pracy harcerskiej opartych o aktywność fizyczną
- kształcenie i uświadamianie instruktorów (zwłaszcza drużynowych) w efekcie którego będą umieli rozpoznawać przemoc i należycie na nią reagować

Ad. 7.
- zapraszać szkoły, rodziców do współdziałania wychowawczego
- konsekwentne budowanie pozycji ZHP jako ważnego partnera wychowawczego szkoły

Ad. 8.
- pokazywać ciekawe drogi życiowe, możliwości rozwoju

Ad. 14.
- przemyślany program wychowania ekonomicznego
- profesjonalizacja działań (uprawnienia harcerskie stają się państwowymi)
- inspirowanie do świadomego i samodzielnego kierowania rozwojem zawodowym przez harcerzy i kadrę


Czy ZHP powinno zabierać głos w debacie publicznej?

III. ZHP w dużym stopniu uczestniczy w rozwiązywaniu niektórych problemów społecznych i zaspokajaniu wielu potrzeb młodych ludzi. Dzięki zaangażowaniu kadry i doskonałej metodzie wychowawczej odpowiadamy na zapotrzebowanie społeczne w bardzo dużym stopniu, co przekłada się w naszym przekonaniu, na zaufanie społeczeństwa do naszych działań. Jako organizacja powinniśmy także zdecydowanie zabierać głos w istotnych sprawach społecznych. Nasz udział w debacie publicznej powinien odbywać się na wszystkich poziomach władz ZHP, odpowiednio do szczebla organizacyjnego, obszaru działania oraz świadomości i znajomości problemów. Nasz głos w tej debacie należy realizować na 3 poziomach:
- lokalnie - wobec społeczeństwa, rodziców, władz, mediów, instytucji w środowisku działania (gmina, miasto, powiat), władze hufców,
- regionalnie - wobec społeczeństwa, władz, mediów, instytucji w regionie działania (województwo) - władze chorągwi,
- krajowo - wobec społeczeństwa, władz, mediów, instytucji centralnych (państwowych), zwłaszcza w formie inicjatywy legislacyjnej i aktywnego lobbingu na rzecz działalności harcerskiej.
Sformułowania "powinniśmy", "należy" są wyrazem przekonania dyskutantów, iż zadania te są realizowane słabo, często niespójnie i jako organizacja mamy w tej materii jeszcze bardzo dużo do zrobienia.

Dostrzegamy ponadto pewien istotny aspekt udziału ZHP w debacie publicznej, a nawet szerzej w komunikacji ze społeczeństwem - brak spójnego i konsekwentnie realizowanego pomysłu na informowanie o naszych działaniach i promowanie ruchu harcerskiego, w powyżej określonym układzie lokalnie - regionalnie - krajowo. To także pozostaje dużym zadaniem do wykonania w przyszłości.

Oczywiście dostrzegamy przy tym pozytywny fakt naszej różnorodności i wynikających z niej siły i bogactwa wychowawczego naszej organizacji.


Rola i miejsce Harcerstwa w państwie.

IV. Budowanie, czasem nawet walka o miejsce Harcerstwa w państwie jest zadaniem nieustannym. Na przestrzeni dziejów polskiego ruchu harcerskiego różne role on wypełniał i różną pozycję dzięki temu uzyskiwał. Uważamy, że tak kiedyś, jak i dziś, jednymi ważniejszych fundamentów (gwarantów) naszej dobrej pozycji w państwie jest apolityczność, zwłaszcza rozumiana jako apartyjność. Maksymalna możliwa niezależność naszych działań od aktualnej sytuacji politycznej jest bardzo ważna.

Tocząca się dyskusja na temat przyszłościowej "ustawy o harcerstwie", która w znaczącym stopniu może wpłynąć na rolę i miejsce Harcerstwa w państwie, w naszej opinii powinna uwzględniać różne zdania kadry na ten temat. W naszej dyskusji zarysowały się dwie różne myśli:

- umocowanie prawne ZHP i innych organizacji harcerskich w oparciu o ustawę o stowarzyszeniach i ustawę o działalności pożytku publicznego i wolontariacie jest wystarczające i nie wymaga specjalnych zapisów w "ustawie o harcerstwie"

- należałoby poprzez zapisy "ustawy o harcerstwie" usytuować pozycję organizacji harcerskich (w tym ZHP) w sposób podkreślający specyfikę działalności harcerskiej, w odróżnieniu od innych organizacji pozarządowych.



-------------------------------------------------
Nr HR-a: 1/2008